Co grozi za samowolę budowlaną?

Samowola budowlana wiąże się z konkretną odpowiedzialnością dla właściciela nielegalnie postawionej nieruchomości. Okazuje się, że tego typu działania traktowane było jako przestępstwo. Sprawdźmy jakie skutki niesie ze sobą dobrowolnie podjęta budowa w obecnych czasach.

Jaka kara za samowolę budowlaną?

Zgodnie z treścią nieobowiązującego już art. 90 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane, każda samowola budowlana jeszcze do 19 września 2020 r. należała do przestępstw, które zagrożone były karą grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do lat 2.

Na chwilę obecną samowola budowlana nie jest uznawana za przestępstwo.

Wpływ na zmianę przepisów w tym zakresie miała przede wszystkim nowelizacja Prawa budowlanego, która znacząco złagodziła odpowiedzialność przy samowoli budowlanej. Aktualnie istnieje wiele sposobów na uniknięcie konsekwencji za dobrowolne postawienie budynku lub budowli.

Samowola budowlana nowe przepisy

Ustawą z dnia 27 marca 2003 r. o zmianie ustawy – Prawo budowlane oraz o zmianie niektórych ustaw zmieniono treść art. 48 i art. 49, wprowadzając możliwość legalizacji samowolnej budowy i obowiązek uiszczenia, w razie dopuszczalności legalizacji, opłaty legalizacyjnej. Jednocześnie uchylono przepis art. 49 Prawa budowlanego w poprzednim brzmieniu.

Stany przejściowe uregulowały przepisy art. 7 ust. 1 i 2 noweli z dnia 27 marca 2003 r. W myśl art. 7 ust. 1, do spraw wszczętych przed dniem wejścia w życie ustawy, a niezakończonych decyzją ostateczną, stosuje się przepisy dotychczasowe, z zastrzeżeniem ust. 2. Zgodnie zaś z art. 7 ust. 2, do postępowań – dotyczących obiektów budowlanych lub ich części będących w budowie albo wybudowanych bez wymaganego pozwolenia na budowę albo zgłoszenia bądź też pomimo wniesienia sprzeciwu przez właściwy organ – wszczętych przed dniem wejścia w życie ustawy, a niezakończonych decyzją ostateczną, stosuje się przepisy art. 1 pkt 37-39 oraz – w części odnoszącej się do art. 48 ust. 2 ustawy, o której mowa w art. 1-1 pkt 41.

Co to jest samowola budowlana?

Zgodnie z art. 48 Prawa budowlanego, o samowoli budowlanej mówimy, gdy dojdzie do wybudowania budowli lub obiektu:

  • bez wymaganej decyzji o pozwoleniu na budowę albo
  • bez wymaganego zgłoszenia albo pomimo wniesienia sprzeciwu do tego zgłoszenia.

Powyższe dotyczy również sytuacji, w której budowa nie została jeszcze zakończona, choć podjęto już pierwsze prace.

Jeżeli w wyniku budowy występuje stan zagrożenia życia lub zdrowia ludzi, w postanowieniu o wstrzymaniu budowy organ nadzoru budowlanego nakazuje bezzwłoczne:

  • zabezpieczenie obiektu budowlanego lub terenu, na którym prowadzona jest budowa, oraz
  • usunięcie stanu zagrożenia.

Postanowienie o wstrzymaniu budowy

W postanowieniu o wstrzymaniu budowy informuje się o możliwości złożenia wniosku o legalizację obiektu budowlanego lub jego części, zwanego dalej „wnioskiem o legalizację”, oraz o konieczności wniesienia opłaty legalizacyjnej w celu uzyskania decyzji o legalizacji obiektu budowlanego lub jego części, zwanej dalej „decyzją o legalizacji”, oraz o zasadach obliczania opłaty legalizacyjnej. Na postanowienie o wstrzymaniu budowy przysługuje zażalenie. Postanowienie o wstrzymaniu budowy wydaje się również w przypadku zakończenia budowy.

Przepisy art. 48 ust. 2 i 3 oraz art. 49 ust. 1 Prawa budowalnego umożliwiają przyjęcie stanowiska, według którego, w razie zgodności samowolnej budowy z przeznaczeniem terenu określonym w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego oraz sprzeczności określonych parametrów obiektu z planem, o ile jest możliwe doprowadzenie tych parametrów do zgodności z ustaleniami planu, organ powinien, na podstawie art. 49 ust. 3 Prawa budowlanego nałożyć obowiązek usunięcia wskazanych nieprawidłowości w określonym terminie. Dopiero po bezskutecznym upływie terminu organ wydaje decyzję, o której mowa w art. 48 ust. 1.

Podstawa prawna:

  • Art. 48, 49, 103 Prawa budowlanego